PRACA ORYGINALNA
Analiza zwyczajów żywieniowych uczestników klubów seniora
1
Instytut Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki, Lublin, Polska
Zaznaczeni autorzy mieli równy wkład w przygotowanie tego artykułu
Autor do korespondencji
Med Srod. 2023;26(3-4):84-92
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wprowadzenie i cel:
Wtórna profilaktyka niezakaźnych chorób przewlekłych, uwzględniająca odpowiednią podaż składników odżywczych, stanowi kluczowy element właściwej jakości życia i jest istotna przede wszystkim dla osób starszych. Celem badania była ocena stopnia przestrzegania zaleceń żywieniowych przez seniorów oraz określenie poziomu ich wiedzy z zakresu żywienia, a także poznanie ich samooceny stanu zdrowia i analiza przyjmowania suplementów diety w tej grupie.
Materiał i metody:
Badaniami objęto osoby powyżej 60. roku życia, będące członkami klubów seniora. Do ich realizacji wykorzystano autorski kwestionariusz ankiety oraz narzędzie KomPAN.
Wyniki:
Badania uwidoczniły dość dobry poziom wiedzy z zakresu żywienia, przy czym towarzyszyło jej przestrzeganie zaleceń żywieniowych przez seniorów. Ponad 60% osób przyznało, iż spożywają suplementy diety. Ponad 40% respondentów deklarujących stosowanie suplementów diety nie było w stanie wyrazić opinii, czy ich przyjmowanie może być korzystne dla zdrowia.
Wnioski:
Badanie wykazało ponadprzeciętny poziom wiedzy z zakresu zdrowego stylu życia ankietowanych, a ich zwyczaje żywieniowe były w większości zgodne z zaleceniami Instytutu Żywności i Żywienia. Ponad połowa respondentów deklarowała przyjmowanie suplementów diety, natomiast równie wysoki odsetek nie był w stanie określić, czy ich stosowanie może być korzystne dla zdrowia. Dynamiczny postęp wiedzy z zakresu zasad zdrowego żywienia i związany z nim wzrost popularności zażywania suplementów diety stanowi wyzwanie dla realizacji polityki senioralnej, która powinna zabezpieczać potrzeby edukacyjne osób starszych. Kluby seniora, ze względu na ich szeroką dostępność i i profilowaną grupę docelową wydają się odpowiednim miejscem do prowadzenia skutecznej edukacji żywieniowej.
Wtórna profilaktyka niezakaźnych chorób przewlekłych, uwzględniająca odpowiednią podaż składników odżywczych, stanowi kluczowy element właściwej jakości życia i jest istotna przede wszystkim dla osób starszych. Celem badania była ocena stopnia przestrzegania zaleceń żywieniowych przez seniorów oraz określenie poziomu ich wiedzy z zakresu żywienia, a także poznanie ich samooceny stanu zdrowia i analiza przyjmowania suplementów diety w tej grupie.
Materiał i metody:
Badaniami objęto osoby powyżej 60. roku życia, będące członkami klubów seniora. Do ich realizacji wykorzystano autorski kwestionariusz ankiety oraz narzędzie KomPAN.
Wyniki:
Badania uwidoczniły dość dobry poziom wiedzy z zakresu żywienia, przy czym towarzyszyło jej przestrzeganie zaleceń żywieniowych przez seniorów. Ponad 60% osób przyznało, iż spożywają suplementy diety. Ponad 40% respondentów deklarujących stosowanie suplementów diety nie było w stanie wyrazić opinii, czy ich przyjmowanie może być korzystne dla zdrowia.
Wnioski:
Badanie wykazało ponadprzeciętny poziom wiedzy z zakresu zdrowego stylu życia ankietowanych, a ich zwyczaje żywieniowe były w większości zgodne z zaleceniami Instytutu Żywności i Żywienia. Ponad połowa respondentów deklarowała przyjmowanie suplementów diety, natomiast równie wysoki odsetek nie był w stanie określić, czy ich stosowanie może być korzystne dla zdrowia. Dynamiczny postęp wiedzy z zakresu zasad zdrowego żywienia i związany z nim wzrost popularności zażywania suplementów diety stanowi wyzwanie dla realizacji polityki senioralnej, która powinna zabezpieczać potrzeby edukacyjne osób starszych. Kluby seniora, ze względu na ich szeroką dostępność i i profilowaną grupę docelową wydają się odpowiednim miejscem do prowadzenia skutecznej edukacji żywieniowej.
Introduction and objective:
Secondary prevention of noncommunicable chronic diseases is a key element for the proper quality of life, especially at senior age. The aim of the study was assessment of the degree of observance of nutritional recommendations by seniors, estimation of the level of their knowledge concerning nutrition, as well as recognition of self-assessment of the state of health and analysis of consumption of dietary supplements.
Material and methods:
The study was addressed to persons aged over 60 who were members of senior clubs, and was conducted using an author-constructed questionnaire and the Dietary Habits and Nutrition Beliefs Questionnaire (KomPAN).
Results:
According to the presented study more than 60% of respondents declared consumption of dietary supplements. More than 40% of the seniors who declared the use of dietary supplements were unable to express an opinion whether using dietary supplements may be beneficial for health.
Conclusions:
The respondents presented an above-average level of knowledge in the field of a healthy life style, and their eating habits were mostly consistent with the recommendations by the National Food and Nutrition Institute. More than a half of the seniors declared the consumption of dietary supplements; however, an equally high percentage of them were unable to specify, whether the use of these supplements may be beneficial for health. Dynamic progress in knowledge about the principles of healthy eating and the related increase in the popularity of the use of dietary supplements, constitutes a challenge for the organization of senior policy, which should meet the educational needs of older people. Due to wide availability and targeted group of recipients senior clubs seem to be the proper place for the implementation of an effective process of nutrition education.
Secondary prevention of noncommunicable chronic diseases is a key element for the proper quality of life, especially at senior age. The aim of the study was assessment of the degree of observance of nutritional recommendations by seniors, estimation of the level of their knowledge concerning nutrition, as well as recognition of self-assessment of the state of health and analysis of consumption of dietary supplements.
Material and methods:
The study was addressed to persons aged over 60 who were members of senior clubs, and was conducted using an author-constructed questionnaire and the Dietary Habits and Nutrition Beliefs Questionnaire (KomPAN).
Results:
According to the presented study more than 60% of respondents declared consumption of dietary supplements. More than 40% of the seniors who declared the use of dietary supplements were unable to express an opinion whether using dietary supplements may be beneficial for health.
Conclusions:
The respondents presented an above-average level of knowledge in the field of a healthy life style, and their eating habits were mostly consistent with the recommendations by the National Food and Nutrition Institute. More than a half of the seniors declared the consumption of dietary supplements; however, an equally high percentage of them were unable to specify, whether the use of these supplements may be beneficial for health. Dynamic progress in knowledge about the principles of healthy eating and the related increase in the popularity of the use of dietary supplements, constitutes a challenge for the organization of senior policy, which should meet the educational needs of older people. Due to wide availability and targeted group of recipients senior clubs seem to be the proper place for the implementation of an effective process of nutrition education.
REFERENCJE (54)
1.
Rasińska R, Głowacka-Rębała A. Wpływ zachowań rodziny na zachowania żywieniowe dzieci. Pielęgniarstwo Pol. 2013;1(47):12–17.
2.
Sproesser G, Ruby MB, Arbit N, et al. Understanding traditional and modern eating: the TEP10 framework. BMC Public Health. 2019;19(1):1606. doi:10.1186/s12889-019-7844-4.
3.
Kiefte-de Jong JC, Mathers JC, Franco OH. Nutrition and healthy ageing: the key ingredients. Proc Nutrition Soc. 2014;73(2):249–259. doi:10.1017/S0029665113003881.
4.
Rippe JM. Lifestyle Medicine: The Health Promoting Power of Daily Habits and Practices. Am J Lifestyle Med. 2018;20;12(6):499–512. doi:10.1177/1559827618785554.
5.
Gajda R. Poziom aktywności fizycznej a wybrane zwyczaje żywieniowe kobiet. Sport i Turystyka. Środkowoeuropejskie Czasopismo Naukowe. 2020;3(1):147–164.
6.
Mathers JC. Nutrition and ageing: knowledge, gaps and research priorities. Proc Nutrition Soc. 2013;72(2):246–250. doi:10.1017/S0029665112003023.
7.
Markussen MS, Veierod MB, Kristiansen AL, Ursin G, Andersen LF. Dietary patterns of women aged 50–69 years and associations with nutrient intake, sociodemographic factors and key risk factors for non-communicable diseases. Public Health Nutrition. 2016;19(11):2024–2032. doi:10.1017/S1368980015003547.
8.
Bechthold A, Boeing H, Tetens I, Schwingshackl L, Nöthlings U. Perspective: Food-Based Dietary Guidelines in Europe-Scientific Concepts, Current Status, and Perspectives. Adv Nutr. 2018; 1, 9(5):544–560. doi:10.1093/advances/nmy033.
9.
Zaragoza-Martí A, Ruiz-Robledillo N, Sánchez-SanSegundo M, Albaladejo-Blázquez N, Hurtado-Sánchez JA, Ferrer-Cascales R. Eating Habits in Older Adults: Compliance with the Recommended Daily Intakes and Its Relationship with Sociodemographic Characteristics, Clinical Conditions, and Lifestyles. Nutrients. 2020;11,12(2):446. doi:10.3390/nu12020446.
10.
Gacek M, Kosiba G, Majer M, Gradek J, Kucia K, Koteja A, Czerwińska-Ledwig O, Mikul’áková W. Nutritional Habits, Self-Rated Health, and Quality of Life of Women Participating in the Healthy Active Senior Programme. J Kinesiol Exer Sci. 2023;101(33):1–9. doi:10.5604/01.3001.0016.2225.
11.
Morabia A, Abel T. The WHO report “Preventing Chronic Diseases: a vital investment” and us. Soz.-Präventivmed. 2006;51,74. https://doi.org/10.1007/s00038....
12.
Błoński K. Dobór próby w badaniach mieszanych. In: Rószkiewicz M, Mazurek-Łopacińska K, Sagan A, editor. Dobór próby we współczesnych badaniach marketingowych. Podejścia ilościowe, jakościowe i mieszane. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego; 2021. p. 75–91.
13.
Jeżewska-Zychowicz M, Gawęcki J, Wądołowska L, Czarnocińska J, Galiński G, Kołłajtis-Dołowy A, Roszkowski W, Wawrzyniak A, Przybyłowicz K, Krusińska B, Hawrysz I, Słowińska MA, Niedźwiedzka E. Kwestionariusz do badania poglądów i zwyczajów żywieniowych dla osób w wieku od 16 do 65 lat, wersja 1.2 – kwestionariusz do samodzielnego wypełnienia przez Respondenta. Rozdz. 2. In: Kwestionariusz do badania poglądów i zwyczajów żywieniowych oraz procedura opracowania danych. Gawęcki J, editor. Warszawa: Wyd. Komitetu Nauki o Żywieniu Człowieka Polskiej Akademii Nauk; 2014. p. 21–33.
14.
Wądołowska L, Krusińska B. Procedura opracowania danych żywieniowych z kwestionariusza KomPAN. Rozdz. 3. In: Kwestionariusz do badania poglądów i zwyczajów żywieniowych oraz procedura opracowania danych. Gawęcki J, editor. Warszawa: Wyd. Komitetu Nauki o Żywieniu Człowieka Polskiej Akademii Nauk; 2014. p. 34–51.
15.
Kowalkowska J, Wadolowska L, Czarnocinska J, Czlapka-Matyasik M, Galinski G, Jezewska-Zychowicz M, Bronkowska M, Dlugosz A, Loboda D, Wyka J. Reproducibility of a Questionnaire for Dietary Habits, Lifestyle and Nutrition Knowledge Assessment (KomPAN) in Polish Adolescents and Adults. Nutrients. 2018;10(12):1845. doi:https://doi.org/10.3390/nu1012....
16.
Dziechciaż M, Filip R. Biological psychological and social determinants of old age: Bio-psycho-social aspects of human aging. Ann Agric Environ Med. 2014;21(4):835–838. doi:10.5604/12321966.1129943.
17.
Kalka J. Seniorzy a młodsze pokolenia – problemy życia codziennego. CBOS: Komunikat z badań 161/2016. Warszawa; 2016.
18.
Ordovas MJ, Berciano S. Personalized nutrition and healthy aging. Nutrit Rev. 2020;78(12,2):58–65. doi:https://doi.org/10.1093/nutrit....
19.
Jarosz M. Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób w wieku starszym. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – PZH. Zalecenia Zdrowego Żywienia; 2020.
20.
Greger M. A Whole Food Plant-Based Diet Is Effective for Weight Loss: The Evidence. Am J Lifestyle Med. 2020;14(5):500–510. doi:10.1177/1559827620912400.
21.
Ahnen RT, Mottet R, Omolo M, Slavin J. Chapter 3 – Carbohydrates. In: Bernadette P. Marriott BP, Birt DF, Stallings VA, Yates AA, editor. Present Knowledge in Nutrition (Eleventh Edition). Academic Press; 2020. p. 37–50.
22.
Willett W, Rockström J, Loken B, Springmann M, Lang T, Vermeulen S, et al. Food in the Anthropocene: the EAT-Lancet Commission on healthy diets from sustainable food systems. Lancet. 2019;2;393(10170):447–492. doi:10.1016/S0140-6736(18)31788-4.
23.
WHO/Europe. Health policy—5 recommendations to reduce salt intake to live longer and healthier lives. 2022.
24.
Żysko K, Kowalczuk K. Odżywianie się ludzi w podeszłym wieku. In: Krajewska-Kułak E, Łukaszuk CR, Lewko J, Kułak W, editor. Holistyczny wymiar współczesnej medycyny. T. 4. Białystok: Uniwersytet Medyczny w Białymstoku; 2018. p. 25–35.
25.
World Health Organization. Rolling Revision of the WHO Guidelines for Drinking-Water Quality. https://www.who.int/water_sani... (access: 2023.12.10).
26.
Volkert D, Beck AM, Cederholm T, Cruz-Jentoft A, Goisser S, Hooper L, Kiesswetter E, Maggio M, Raynaud-Simon A, Sieber CC, et al. ESPEN guideline on clinical nutrition and hydration in geriatrics. Clin Nutr. 2019;38:10–47. doi:10.1016/j.clnu.2018.05.024.
27.
Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia. DzU 2006 nr 171 poz. 1225.
28.
Eurostat. Ageing Europe – statistics on health and disability. https://ec.europa.eu/eurostat/... (access: 2023.12.10).
29.
Sisto R. Crucial factors affecting longevity. Lancet Healthy Longev. 2023;4(10). doi:10.1016/S2666-7568(23)00171-X.
30.
Leitao C, Mignano A, Estrela M, Fardilha M, Figueiras A, Roque F, Herdeiro MT. The Effect of Nutrition on Aging-A Systematic Review Focusing on Aging-Related Biomarkers. Nutrients. 2022;27,14(3):554. doi:10.3390/nu14030554.
31.
Rudnicka E, Napierała P, Podfigurna A, Męczekalski B, Smolarczyk R, Grymowicz M. The World Health Organization (WHO) approach to healthy ageing. Maturitas. 2020;139:6–11. doi:10.1016/j.maturitas.2020.05.018.
32.
Urtamo A, Jyväkorpi SK, Strandberg TE. Definitions of successful ageing: a brief review of a multidimensional concept. Acta Biomed. 2019;23,90(2):359–363. doi:10.23750/abm.v90i2.8376.
33.
Afshin A, Sur PJ, Fay KA, Cornaby L. Health effects of dietary risks in 195 countries, 1990–2017: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017. Lancet. 2019;393(10184):1958–1972. doi:10.1016/S0140-6736(19)30041-8.
34.
Reich AJ, Claunch KD, Verdeja MA, Dungan MT, Anderson S, Clayton CK, Goates MC, Thacker EL. What Does „Successful Aging” Mean to you? – Systematic Review and Cross-Cultural Comparison of Lay Perspectives of Older Adults in 13 Countries, 2010–2020. J Cross Cult Gerontol. 2020;35(4):455–478. doi:10.1007/s10823-020-09416-6.
35.
Ortolá R, García-Esquinas E, García-Varela G, Struijk EA, Rodríguez-Artalejo F, López-García E. Influence of Changes in DietQuality on Unhealthy Aging: The Seniors-ENRICA Cohort. Am J Med. 2019;132(9):1091–1102.e9. doi:10.1016/j.amjmed.2019.03.023.
36.
Yannakoulia M, Mamalaki E, Anastasiou CA, Mourtzi N, Lambrinoudaki I, Scarmeas N. Eating habits and behaviors of older people: Where are we now and where should we go? Maturitas. 2018;114:14–21. doi:10.1016/j.maturitas.2018.05.001.
37.
Kananen L, Enroth L, Raitanen J, Jylhävä J, et al. Self-rated health in individuals with and without disease is associated with multiple biomarkers representing multiple biological domains. Sci Rep. 2021;11:6139. doi:https://doi.org/10.1038/s41598....
38.
Deluga A, Kosicka B, Dobrowolska B, Chrzan-Rodak A, Jurek K, Wrońska I, Ksykiewicz-Dorota A, Jędrych M, Drop B. Lifestyle of the elderly living in rural and urban areas measured by the FANTASTIC Life Inventory. Ann Agric Environ Med. 2018;25,25(3):562–567. doi:10.26444/aaem/86459.
39.
He Z, Cheng Z, Shao T, Liu Ch, Shao P, Bishwajit G, Feng D, Feng Z. Factors influencing health knowledge and behaviors among the elderly in rural China. Int J Environ Res Public Health. 2016;13:975. doi:10.3390/ijerph13100975.
40.
Küçük N, Urak F, Bilgic A, Florkowski WJ, Kiani AK, Özdemir FN. Fruit and vegetable consumption across population segments: evidence from a national household survey. J Health Popul Nutr. 2023; 8;42(1):54. doi:10.1186/s41043-023-00382-6.
41.
Prada M, Saraiva M, Garrido MV, Rodrigues DL, Lopes D. Knowledge about Sugar Sources and Sugar Intake Guidelines in Portuguese Consumers. Nutrients. 2020;19;12(12):3888. doi:10.3390/nu12123888.
42.
Ożga E, Małgorzewicz S. Ocena stanu odżywienia osób starszych. Geriatria. 2013;7:1–6.
43.
Valencia AP, Nagaraj N, Osman DH, Rabinovitch PS, Marcinek DJ. Are fat and sugar just as detrimental in old age? Gerosci. 2021;43(4):1615–1625. doi:10.1007/s11357-021-00390-6.
44.
Samodra YL, Pasaribu IR, Kuntjoro I. Correlation Between Consumption Pattern of Caffeinated Beverages and HDL Level in Elderlies in GKJ Gondokusuman Yogyakarta. J Med Sci. 2022;22(1):8–12.
45.
Liu W, Xing S, Wei F, Yao Y, Zhang H, Li YC, Liu Z. Excessive Dietary Salt Intake Exacerbates Cognitive Impairment Progression and Increases Dementia Risk in Older Adults. J Am Med Dir Assoc. 2023;24(1):125–129.e4. doi:10.1016/j.jamda.2022.10.001.
46.
Mozaffarian D. Dietary and policy priorities for cardiovascular disease, diabetes, and obesity: a comprehensive review. Circulation. 2016;133:187–225.
47.
Luz R, Barros MBA, de Assumpçao D, Domene SMÁ, Barros Filho AA. Do adults and older people follow current guidelines for milk consumption? Public Health Nutr. 2021;24(14):4622–4629. doi:10.1017/S1368980021000057.
48.
FAO. 2013. Milk and dairy products in human nutrition. http://www.fao.org/docrep/018/... (access: 2023.12.10).
49.
Stewart H, Dong D, Carlston H. Why Are Americans Consuming Less Fluid Milk? A Look at Generational Differences in Intake Frequency. USDA Economic Research Report Number 149. USDA Economic Research Service. Washington, DC; 2013.
50.
Chollet M, Gille D, Piccinali P, Bütikofer U, Schmid A, Stoffers H, Altintzoglou T, Walther B. Short communication: dairy consumption among middle-aged and elderly adults in Switzerland. J Dairy Sci. 2014;97(9):5387–92. doi:10.3168/jds.2014-8193.
51.
Bailey RL. Overview of dietary assessment methods for measuring intakes of foods, beverages, and dietary supplements in research studies. Curr Opin Biotechnol. 2021;70:91–96. doi:10.1016/j.copbio.2021.02.007.
52.
Pitkälä KH, Suominen MH, Bell JS, Strandberg TE. Herbal medications and other dietary supplements. A clinical review for physicians caring for older people. Ann Med. 2016;48(8):586–602. doi:10.1080/07853890.2016.1197414.
53.
Saran A, Duda G, Wpływ wybranych czynników na zakup i stosowanie przez osoby starsze witaminowo-mineralnych suplementów diety. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość. 2009;4(65):271–277.
54.
Janiszewska B, Zegan M, Michota-Katulska E. Postawy osób starszych wobec suplementów diety. Żywienie Człowieka i Metabolizm. 2011;5:4–6.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2084-6312 |
| ISSN: | 1505-7054 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
