PRACA ORYGINALNA
Analiza poziomów stężeń B[a]P w powietrzu atmosferycznym miast Górnego Śląska w latach 1983-2005
1
Zakład Higieny, Bioanalizy i Badania Środowiska
Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Kierownik: dr hab. n. med. J. Stojko
Autor do korespondencji
Aleksandra Moździerz
Zakład Higieny, Bioanalizy i Badania Środowiska ŚUM 41-200 Sosnowiec ul. Kasztanowa 3a tel./fax: 32 269 98 25
Zakład Higieny, Bioanalizy i Badania Środowiska ŚUM 41-200 Sosnowiec ul. Kasztanowa 3a tel./fax: 32 269 98 25
Med Srod. 2011;14(2):15-23
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wstęp:
Niewątpliwie wynikiem zmian gospodarczych i restrukturyzacyjnych prowadzonych na terenie woj. śląskiego jest znaczna redukcja zanieczyszczeń występujących w powietrzu atmosferycznym. Pomimo tego stężenia benzo[a]pirenu (BaP) są nadal wysokie i przekraczają dopuszczalną normę. W związku z powyższym, za cel pracy przyjęto ocenę poziomu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego benzo[a]pirenem na terenie Górnego Śląska w latach 1983–1990/1991–1998/1999–2005.
Materiał i metody:
W opracowaniu wykorzystano wyjściowe dane pomiarów skażeń powietrza, pochodzące z poszczególnych stanowisk pomiarowych zlokalizowanych na terenie woj. Śląskiego. Pomiary wykonano w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Katowicach w ramach systemu sanitarnych badań atmosfery. Wyniki pomiarów BaP z poszczególnych stanowisk pomiarowych zostały obliczone jako średnioroczne dla Katowic, Bytomia, Chorzowa, Dąbrowy Górniczej, Gliwic, Mysłowic, Rudy Śląskiej, Rybnika, Tych, Wodzisławia, Zabrza, Zawiercia.
Wyniki:
Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono, że zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego benzo[a]pirenem w jednostkach administracyjnych woj. Śląskiego wielokrotnie przekraczało dopuszczalną normę stężenia średniorocznego – Da41 ng/m3. Na przestrzeni badanego okresu czasu największe poziomy BaP wystąpiły w miejscowościach położonych na terenach przemysłowych województwa. W okresie 1983–1990, stężenia średnioroczne benzo[a]pirenu kształtowały się w przedziale od 42,00 ng/m3 do 272,00 ng/m3. W latach 1991–1998 stężenia średnioroczne benzo[a]pirenu zawarte były w przedziale od 9,13 ng/m3 do 44,83 ng/m3, natomiast w latach 1999–2005 osiągały wartości od 12,21 ng/m3 do 20,52 ng/m3.
Wnioski:
Początek lat 80. to znaczna redukcja stężenia benzo[a]pirenu w powietrzu atmosferycznym w/w aglomeracji. Trend ten utrzymywał się do końca okresu badawczego.
Niewątpliwie wynikiem zmian gospodarczych i restrukturyzacyjnych prowadzonych na terenie woj. śląskiego jest znaczna redukcja zanieczyszczeń występujących w powietrzu atmosferycznym. Pomimo tego stężenia benzo[a]pirenu (BaP) są nadal wysokie i przekraczają dopuszczalną normę. W związku z powyższym, za cel pracy przyjęto ocenę poziomu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego benzo[a]pirenem na terenie Górnego Śląska w latach 1983–1990/1991–1998/1999–2005.
Materiał i metody:
W opracowaniu wykorzystano wyjściowe dane pomiarów skażeń powietrza, pochodzące z poszczególnych stanowisk pomiarowych zlokalizowanych na terenie woj. Śląskiego. Pomiary wykonano w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Katowicach w ramach systemu sanitarnych badań atmosfery. Wyniki pomiarów BaP z poszczególnych stanowisk pomiarowych zostały obliczone jako średnioroczne dla Katowic, Bytomia, Chorzowa, Dąbrowy Górniczej, Gliwic, Mysłowic, Rudy Śląskiej, Rybnika, Tych, Wodzisławia, Zabrza, Zawiercia.
Wyniki:
Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono, że zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego benzo[a]pirenem w jednostkach administracyjnych woj. Śląskiego wielokrotnie przekraczało dopuszczalną normę stężenia średniorocznego – Da41 ng/m3. Na przestrzeni badanego okresu czasu największe poziomy BaP wystąpiły w miejscowościach położonych na terenach przemysłowych województwa. W okresie 1983–1990, stężenia średnioroczne benzo[a]pirenu kształtowały się w przedziale od 42,00 ng/m3 do 272,00 ng/m3. W latach 1991–1998 stężenia średnioroczne benzo[a]pirenu zawarte były w przedziale od 9,13 ng/m3 do 44,83 ng/m3, natomiast w latach 1999–2005 osiągały wartości od 12,21 ng/m3 do 20,52 ng/m3.
Wnioski:
Początek lat 80. to znaczna redukcja stężenia benzo[a]pirenu w powietrzu atmosferycznym w/w aglomeracji. Trend ten utrzymywał się do końca okresu badawczego.
Introduction:
Background: In Silesia Region the process of restructurization of economic changes undoubtedly resulted in significant reduction of air pollution. However, concentrations of benzo[a]pyrene (BaP) are still high and exceed the permissible standard. Thus the aim of our study was to evaluate air pollution by benzo[a]pyrene in Silesia in the years 1983–1990/1991–1998/1999–2005.
Material and Methods:
In the study, we used the statistical output data of air pollution obtained from particular measurement stations in the Silesian Region. The measurements were taken in the Provincial Sanitary and Epidemiological Station in Katowice city as a procedure of environmental monitoring. Concentration values for BaP obtained from particular measurement stations were used to calculate the average annual concentrations for Katowice, Bytom, Chorzów, Dàbrowa Górnicza, Gliwice, Mysłowice, Ruda Âlàska, Rybnik, Tychy, Wodzisław, Zabrze, Zawiercie.
Results:
On the basis of the laboratory results, it was concluded that air levels of BaP in the administrative zones of Silesian Region were many times higher than standard allowable norm of average annual concentration, i.e. 1ng/m3. Over the study period, the highest content of BaP was registered in the air of cities localized in the industrialm area of the region. In the period 1983–1990 the average annual concentrations of BaP ranged from 42.00 to 272.00 ng/m3. In the years 1991–1998 the concentrations of BaP were from 9.13 to 44.83 ng/m3, and the average annual concentrations of BaP in the period 1999–2005 were from 12.21 to 20.52 ng/m3.
Conclusions:
At the beginning of the 1980s, a significant decrease in concentration of atmospheric benzo[a]pyrene was observed in the agglomeration
Background: In Silesia Region the process of restructurization of economic changes undoubtedly resulted in significant reduction of air pollution. However, concentrations of benzo[a]pyrene (BaP) are still high and exceed the permissible standard. Thus the aim of our study was to evaluate air pollution by benzo[a]pyrene in Silesia in the years 1983–1990/1991–1998/1999–2005.
Material and Methods:
In the study, we used the statistical output data of air pollution obtained from particular measurement stations in the Silesian Region. The measurements were taken in the Provincial Sanitary and Epidemiological Station in Katowice city as a procedure of environmental monitoring. Concentration values for BaP obtained from particular measurement stations were used to calculate the average annual concentrations for Katowice, Bytom, Chorzów, Dàbrowa Górnicza, Gliwice, Mysłowice, Ruda Âlàska, Rybnik, Tychy, Wodzisław, Zabrze, Zawiercie.
Results:
On the basis of the laboratory results, it was concluded that air levels of BaP in the administrative zones of Silesian Region were many times higher than standard allowable norm of average annual concentration, i.e. 1ng/m3. Over the study period, the highest content of BaP was registered in the air of cities localized in the industrialm area of the region. In the period 1983–1990 the average annual concentrations of BaP ranged from 42.00 to 272.00 ng/m3. In the years 1991–1998 the concentrations of BaP were from 9.13 to 44.83 ng/m3, and the average annual concentrations of BaP in the period 1999–2005 were from 12.21 to 20.52 ng/m3.
Conclusions:
At the beginning of the 1980s, a significant decrease in concentration of atmospheric benzo[a]pyrene was observed in the agglomeration
REFERENCJE (32)
1.
Monographs on the Evaluation of the Carcinogenic Risk of Chemicals to Humans. Vol.34. Polynuclear Aromatic Compounds. Part 3. Industrial Exposure in Aluminium Production, Coal Gasification Coke Production and Iron and Steel Founding. IARC; Lyon 1989.
2.
Zasadowski A., Wysocki A.: Some toxicological aspects of polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) effects? Roczn PZH 2002; 53, 1: 33-45.
3.
Tang D, Li Kapota, Liu Kapota, Zhou Z, Yuan Kapota, Chen Y, Raut V, Xie J. Effects of prenatal exposure to coalburning pollutants on children’s development in China. Environ Health Perspect 2008; 116 (5): 674-679.
4.
Jakubiak E.: WpΠyw stanu Êrodowiska na zdrowie ludnoÊci województwa katowickiego. Prob. Med. SpoΠ. 34 ,Warszawa 2001.
5.
Âlàski Wojewódzki Inspektorat Ochrony Ârodowiska w Katowicach: Stan środowiska w województwie ślàskim w 2004 roku. B.M.Â. Katowice 2005.
6.
Monographs on the Carcinogenic Risk of Chemicals to Humans Vol. 32. Polynuclear Aromatic Compounds. Part 1. Chemical, Environmental and Experimental Data. .IARC. Lyon, 1983.
7.
Nisbet ICT., LaGoy PK.: Toxic (TEFs) for polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs). Reg.Toxicol.Pharmacol. 1992; 16: 290-300.
8.
Gawlik M., Bilek M.: Mo˝liwoÊci obni˝ania emisji wielopierÊcieniowych w´glowodorów aromatycznych ze êródeł antropogennych. Med. Ârod. 2006; 9 (1): 79 – 82.
9.
Metody sanitarnego badania powietrza atmosferycznego cz. III. Oznaczanie benzo-a-pirenu i innych węglowodorów aromatycznych wielopiercieniowych w pyłach powietrza atmosferycznego. Wydawnictwo Metodyczne PZH 1966; 1/16; 8.
10.
Ustawa z dnia 31.01.1980 r., O Ochronie i Kształtowaniu środowiska; Dz.U. nr 3 z dnia 11.02 1980. Rozporzàdzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, z dnia 12.02.1990 r., w sprawie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem; Dz.U. nr15 z dnia 14.03 1990.
11.
Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Katowicach. Zanieczyszczenia atmosfery w województwie katowickim w roku 1975. Biuletyn WSSE, Katowice, 1976.
12.
Moêdzierz A., Juszko-Piekut M., Wyszyƒska M., Kaêmierczak J, Stojko J.: Benzo(a)pyrene emission in the cities of the Upper Silesia industrial area Southern Poland: 1980-2005. Eur.J.Public Health 2009; 19, Suppl.1: 96 2nd European Public Health Conference: „Human ecology and public health”. Lodz [Poland], 25-28.11.2009.
13.
WHO – Raport z Narady Ekspertów: Składowiska odpadów – ryzyko dla zdrowia. Med. Pracy 2000; 3: 311.
14.
Gawlik M., Bilek M.: Możliwości obniżania emisji wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych ze żródeł antropogennych. Med. środ. 2006; 9, (1): 79 – 82.
15.
Kapka L., Mielyska D., Siwiƒska E.: Ocena sezonowej i przestrzennej zmienności stężeń PM10 oraz wybranych WWA w powietrzu atmosferycznym województwa ślàskiego. Med. Środ. 2004; 7,(1): 25 – 31.
16.
Ślàski Wojewódzki Inspektorat Ochrony środowiska w Katowicach: Stan Środowiska w województwie ślàskim w 2005 roku. B.M.Â. Katowice 2006.
17.
Menichini E., Iacovella N., Monfredini F., Turrio-Baldassarri L.: Atmospheric pollution by PAHs, PCDD/Fs and PCBs simultaneously collected at a regional background site in central Italy and an urban side in Rome. Chemosphere 2007; 69: 422 – 434.
18.
Sharma H., Jain V.K., Khan Z.H.: Atmospheric polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) in the urban air of Delhi during 2003. Environ Monit Assess. 2008; 147(1-3):43-55.
19.
Pożniak M., Makhniashvili I., KozieΠ E., Kowalska J.: Spaliny silników Diesla – zagrożenie dla zdrowia pracowników. Bezpieczeństwo Pracy 2001; 9: 11-14.
20.
Chmielewski A.G., Ostapczuk A., Zimek Z., Licki J., Kubica K.: Reduction of VOCs in flue gas from coal combustion by electron beam treatment. Radiat. Phys. Chem. 2002; 63, (3-6): 653-655.
21.
Alloway B.J., Ayres D.C.: Chemiczne podstawy zanieczyszczenia środowiska. (TΠ) KΠosowicz ST PWN, Warszawa 1999.
22.
Ślàski Wojewódzki Inspektorat Ochrony środowiska w Katowicach: Stan środowiska w województwie ślàskim w 2008 roku. Katowice 2009; B.M.Â.: 9-52.
23.
Abraham J., Berger F., Ciechanowicz-Kusztal R. iwsp: Wspólny raport o jakoÊci powietrza w obszarze Czarnego w 2001 roku. 2002 âHM?, WIOA, LfUG, UBA.
25.
Sächsisches Staatsministerium für Umwelt und Landwirtschaft. www.umwelt.sachsen.de/.
26.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu www.wrocław.pios.gov.pl/ iżoviç A., Bełliç I., Żega K., Vadjiç V.: PAH mass concentrations measured in PM10particle fraction. Environmental International 2008; 34: 580-584.
27.
Keith V.: Assessment of benzo[a]pyrene concentrations in the United Kingdom in the period 2003-2020. April 2006. AEAT/ENV/R/1861 www.airquality.co.uk/.
29.
Glówny Inspektorat Ochrony środowiska. Analiza stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 I PM2,5 z wzgląd´dnieniem składu chemicznego pyłu, w tym metali ciężkich i WWA. Raport koƒcowy. Warszawa, maj 2008. www.gios.gov
30.
Kasperczyk J., St´plewski Z.: Przebieg kliniczny astmy oskrzelowej w zale˝noÊci od st´˝eƒ gazowych i pyΠowych zanieczyszczeƒ powietrza. Nowiny Lek. 2006; 75,(1): 22-26.
31.
Młodzierz A., Juszko-Piekut M., KoΠosza Z. i wsp: Comparative study of certain pollutant concentrations in the former Katowice Voivodeship (1991-1998 and 1983-1990). Pol.J.Environ.Stud. 2007; 16, 5C, 2: 399-404.
32.
Pac A., Jacek R., Sochacka-Tatara E. i wsp.: Zanieczyszczenie powietrza pyłem drobnym (PM2,5) oraz benzo(a)piranem w Krakowie. Med. Ârod. 2008; 11,(2):17-22.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2084-6312 |
| ISSN: | 1505-7054 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
